4 października 2022 roku Biblioteka Publiczna Gminy Zamość zorganizowała spacer historyczny z przewodnikiem po Zamościu. Zamość, jako światowe dziedzictwo UNESCO, który miał przybliżyć lokalną historię, ludzi związanych z literaturą i ciekawych pomników przyrody.
Biblioteka Blisko Ciebie – to hasło projektu, dzięki któremu nasza biblioteka uzyskała dotację na realizację dwuletnich działań w ramach Kierunku interwencji 4.1. BLISKO – Biblioteka | Lokalność | Inicjatywy | Społeczność | Kooperacja | Oddolność, będącego częścią Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025. Organizatorem konkursu dotacyjnego BLISKO jest Narodowe Centrum Kultury.
Spacer rozpoczęliśmy przy Nowej Bramie Lwowskiej obecnie siedziba Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego w Zamościu i tu pierwsze nasze spotkanie z literaturą, czyli rozmowa z panią Bożeną Gałczyńską Szurek (zamościanką), autorką kilku książek, których akcja rozgrywa się w Grecji.
Przewodnik Magda Misztal poprowadziła nas przez Rondo Braci Pomarańskich. Trzej bracia Pomarańscy od urodzenia byli związani z Zamościem. Pod koniec I Wojny Światowej, w 1917 r. założyli w Zamościu Księgarnię Polską a następnie wydawnictwo, dzięki nim powstały regionalne czasopisma, Kronika Powiatu Zamojskiego i Teka Zamojska.
Dom Centralny na pocz. 20 wieku określany był mianem najpiękniejszego i najnowocześniejszego gmachu w Zamościu. Było to miejsce zamieszkania m. in. Bolesława Leśmiana i słynnego bibliofila Henryka Rosińskiego, miejsce, gdzie w 1917 r. powstała „Księgarnia Polska”.
Kolejne historyczne miejsce to Rynek Wodny w pobliżu, którego miał swój dom, Szymon Szymonowicz. Na kamienicy umieszczona jest tablica poświęcona Zdzisławowi Stroińskiemu. A przy klombie jedna z rzeźb inspirowanych twórczością Bolesława Leśmiana, czyli Bajdała.
Wspaniała i ogromna Katedra Zamojska z epitafium i postacią Dominica Convalisa – cenzora sprowadzonego przez Jana Zamoyskiego oraz kaplicą Akademicka.
Okazały Pałac Zamoyskich i pomnik hetmana, kanclerza Jana Zamoyskiego. Wśród ordynatów znacznie wyróżnił się X ordynat Andrzej Zamoyski oraz nauczyciel jego synów Stanisław Staszic.
Rynek Wielki i postacie ważne dla Zamościa: Michał Pieszko, pierwszy przewodnik po Zamościu. Marek Grechuta poeta, kompozytor i piosenkarz. Prof. Jerzy Kowalczyk specjalizujący się w historii sztuki nowożytnej, badacz dziejów Zamościa. Bogumiła Sawa regionalistka, badaczka dziejów miasta z jego detalami architektonicznymi oraz rodu Zamoyskich. Bazyli Rudomicz profesor i rektor Akademii Zamojskiej, prawnik, lekarz, kronikarz.
Rynek Solny i Lusia Ogińska poetka oraz jej roztoczańskie krasnale. Icchok Lejb Perec, pisarz i działacz społeczny.
Majestatyczny budynek słynnej Akademii Zamojskiej. Akademia była pierwszą prywatną uczelnią, a czwartą wyższą uczelnią w Rzeczypospolitej.
Zwiedzanie i opowieści zakończyliśmy spacerem po parku. Park założony został na pozostałościach fortyfikacji, zobaczyliśmy tu okazy pomnikowych drzew, zapoznaliśmy się z tą częścią fortyfikacji Zamościa oraz postaciami poety Franciszka Kowalskiego i oraz inżyniera wojskowego Andrei Dell’ Aqua.
Wycieczkę zakończyliśmy w przyjaznej kawiarence, rozgrzewając się gorącą kawą i herbatą oraz wysłuchując kolejnych opowieści o Zamościu, o których Pani Magda może mówić w nieskończoność. Zamość ma jeszcze wiele tajemnic i faktów historycznych do odkrycia i zwiedzenia przez naszą zaprawioną grupę dociekliwych spacerowiczów. Do zobaczenia na kolejnej wyprawie historycznej.
Elżbieta Stankiewicz – Dyrektor BPGZ w Mokrem
